تحریریه خودرودیلی 
یکی از اصلی‌ترین دلایل راحتی خودروهای امروزی به ویژه در فصول گرم، سیستم تهویه خودرو است، سیستمی که باعث می‌شود در تابستان و زمستان بتوانید دمای دلخواه خود را در داخل کابین خودرو تنظیم کنید. سیستم تهویه خودرو البته نامی کلی است و از دید عموم بیشتر با عنوان کولر خودرو و بخاری خودرو شناخته می‌شود. سیستم تهویه خودرو از جمله بخش‌هایی است که در طی سال‌های اخیر از نظر کارکردی تغییر زیادی نداشته و با وجود آنکه از نظر ظاهر بخش‌های کنترلی بسیار به روز تر شده و امروزه شاهد سیستم‌های تهویه مطبوع اتوماتیک چند کاناله در خودروها هستیم، اما در پشت پرده هنوز همان سیستم‌های آشنای کولر و بخاری خودرو قرار دارد. در این مطلب قصد داریم به عیب یابی کولر و بخاری خودرو و بخش‌های مختلف سیستم تهویه شامل عیب یابی کولر خودرو و عیب‌یابی بخاری خودرو بپردازیم.
آشنایی با بخش‌های مختلف سیستم تهویه خودرو
اگر بخواهیم سیستم تهویه خودرو را (بدون توجه به کارکرد کولر و بخاری) جز به جز بررسی کنیم، این سیستم به سه بخش “سیستم دمنده”، “توزیع هوا” و “تنظیم کننده حالت دمایی” تقسیم می‌شود. سیستم‌های بخاری و کولر با یکدیگر ارتباطی ندارند اما هر دوی آن‌ها خروجی خود را تحویل سیستم دمنده و توزیع هوا می‌دهند. سیستم دمنده و توزیع هوا یا به عبارت بهتر هوزینگ تهویه، شامل یک موتور فن اصلی و تعدادی دریچه جهت پخش هوای تهویه شده میان کانال‌های خروجی است.
عموما سه نوع دریچه اصلی وجود دارد که شامل دریچه هوای ورودی بیرون، دریچه کنترل هوای سرد و گرم و دریچه توزیع هوا بین کانال‌هاست. بسته به نوع خودرو و سطح فناوری به کار رفته در آن، کنترل دریچه‌ها می‌تواند مکانیکی (کابلی)، وکیومی (کار کردن با خلا موتور) و یا الکتریکی (تهویه اتوماتیک) باشد. رادیاتورهای بخاری و کولر به عنوان خروجی نهایی داخل مجموعه قرار گرفته‌اند. رادیاتور بخاری، به طور مستقیم از جانب مدار خنک کننده پیشرانه تغذیه شده و قسمتی از گرمای دفع شده پیشرانه را برای گرم کردن کابین به کار می‌گیرد که البته در خودروهای امروزی این سیستم می‌تواند حتی به صورت مجزا و از طریق تعدادی المنت یا سیستم تولید حرارت برقی نیز کار کند.
کنترل تمام سیستم تهویه توسط پنل تهویه واقع بر روی جلو داشبورد انجام می‌شود. در برخی خودروها، یک کنترل یونیت الکترونیکی ساز و کار سیستم را زیر نظر دارد و کنترل می‌کند و دستورات راننده از جانب پنل تهویه را اجرایی می‌کند.
کولر خودرو چگونه کار می‌کند؟
سیستم کولر مکانیزمی متفاوت دارد و با استفاده از گاز مُبرَّد، گرمای هوای کابین را جذب و به بیرون انتقال می‌دهد. در این سیستم، کمپرسور کولر با به چرخش درآمدن توسط تسمه متصل به موتور، گاز گرم را به صورت پرفشار وارد رادیاتور چگالنده واقع در جلوی خودرو می‌کند. کمپرسور با گرفتن حرارت گاز پرفشار، آن را خنک کرده و به مایع تبدیل می‌کند و تحویل رادیاتور کولر یا اواپراتور واقع در هوزینگ تهویه می‌دهد. مایع برای تبخیر شدن مجدد، گرمای هوای محیط کابین را جذب می‌کند تا مجددا به صورت بخار کم فشار وارد کمپرسور شده و چرخه را تکرار کند. در نهایت فن دمنده، هوای گرم یا سرد شده توسط رادیاتورها را تحویل محیط می‌دهد.
دلایل خرابی سیستم تهویه شامل عیب‌یابی کولر و عیب‌یابی بخاری خودرو
در این بخش از عیب یابی کولر و بخاری خودرو به صورت جداگانه دلایل خرابی هر یک از اجزا سیستم کولر و سیستم بخاری خودرو را بررسی خواهیم کرد.
خرابی هوزینگ تهویه: هوزینگ تهویه یک مجموعه مربعی شکل است که رادیاتور، فن دمنده و دریچه‌های توزیع هوا داخل آن قرار دارند. خروجی‌های هوزینگ، کانال‌های تهویه است که به نقاط مختلف داشبورد و کابین منتهی می‌شود. هوای مورد نیاز از زیر شیشه جلو توسط فن به داخل کشیده می‌شود. عمده مشکلات این مجموعه، در هر دو حالت کولر و بخاری یکسان و به سادگی قابل تشخیص است. مانند:
– دلیل کار نکردن پنل تهویه
در عموم خودروها، برق مورد نیاز پنل تهویه از جانب یک رله و فیوز تامین می‌شود. محل قرارگیری این رله و فیوز بسته به مدل خودرو یا در جعبه فیوز کابین یا جعبه فیوز پیشرانه است. خرابی هر یک از آن‌ها باعث قطع برق پنل و کار نکردن تهویه می‌شود.
– تغییر دور ندادن فن‌ها
راه اندازی و کنترل سرعت فن تهویه به عهده جعبه مقاومت کنترل دور است که سوختن آن باعث این مشکل می‌شود. گاهی خرابی کلید سرعت فن نیز می‌تواند این مشکل را ایجاد کند. اگر تهویه خودرو از نوع اتوماتیک است، احتمالا یونیت تهویه دچار مشکل شده که باید با دیاگ زدن مشکل آن را بررسی کرد.
– مشکل دریچه تهویه
در انواع مکانیکی، پارگی یا در رفتگی کابل‌ها و یا از محور خارج شدن دریچه‌ها این مشکل را ایجاد می‌کند. در مدل‌های وکیومی، فرسودگی شلنگ‌ها و اورینگ‌های سیستم خلا باعث از کار افتادن مجموعه می‌شود. اگر به طور همزمان دریچه‌های وکیومی و ترمزهای خودرو ضعیف عمل می‌کنند، احتمالا خلا ناشی از مکش پیشرانه ضعیف است.
در تهویه‌های اتوماتیک خرابی سروو موتورهای دریچه باعث ایجاد این مشکل می‌شود که با دستگاه دیاگ قابل تشخیص است.
– بوی نامطبوع داخل سیستم تهویه
کهنه شدن فیلتر یا انباشته شدن ذرات در آن و یا رشد آلودگی و باکتری‌ها در رادیاتورها و کانال‌ها از جمله عاملان اصلی این مشکل هستند. تعویض فیلتر و استفاده از مواد مخصوص ضد عفونی کننده تهویه خودرو، این مشکل را برطرف می‌کند.
عیب یابی بخاری خودرو
سیستم بخاری در عموم خودروها ساختار پیچیدهای ندارد و مشکلات آن از موارد خاصی که در پایین به آن اشاره می‌شود فراتر نخواهد بود.
– کم شدن گرمای بخاری خودرو
اگر گردش آب در مدار کافی نباشد، رادیاتور بخاری به اندازه کافی گرم نمی‌شود. باز ماندن ترموستات موتور، خرابی شیر کنترل بخاری، بسته ماندن دریچه هوای دما (سرد و گرم) و گرفتگی شیلنگ بخاری یا وجود نشتی باعث عملکرد ضعیف آن می‌شود.
– گرمای بیش از حد
ترموستات چسباندن موتور و از تنظیم خارج شدن دریچه دما باعث گرمای بیش از حد بخاری است. در تهویه‌های خودکار، بروز مشکل در سنسور دمای کابین نیز باعث می‌شود که تهویه بیش از حد دمای کابین را بالا ببرد.
دلایل خرابی کولر خودرو
با توجه به اینکه عوامل دخیل در فرآیند عملکرد کولر بیشتر از قسمت بخاری است، به تبع آن مشکلات این سیستم پیچیده تر و عیب یابی آن نیز دشوار تر خواهد بود.
– کولر درست خنک نمی‌کند
دلایل بسیاری می‌توان برای این مشکل نام برد از جمله: کم بودن یا خالی بودن سیستم از گاز مبرد یا افت کیفیت آن، عملکرد ضعیف فن رادیاتور پیشرانه، یخ زدن و برفک زدن رادیاتور کولر، فرسودگی یا شل بودن تسمه دینام و کولر و یا کلاچ نکردن کمپرسور. اگر تسمه دینام شل و یا فرسوده باشد، هنگام فعال بودن کولر، ممکن است باعث افت عملکرد دینام و پمپ هیدرولیک فرمان شود.
– کمپرسور کولر درگیر نمی‌شود
کلاچ کمپرسور از یک رله تحت فرمان ECU دستور می‌گیرد که از کار افتادن آن مساوی است با کار نکردن کمپرسور. گاهی ECUبه علت دمای بالای موتور ممکن است اجازه درگیر شدن کمپرسور را ندهد. خرابی سنسور فشار گاز کولر نیز می‌تواند باعث بروز این معضل شود. در نهایت قطع شدن سیم‌پیچ یا خرابی دیود محافظ آن و یا بروز خرابی مکانیکی در کلاچ پولی باعث می‌شود که کمپرسور درگیر نشود.
– کمپرسور متناوب کلاچ می‌کند و سرعت فن رادیاتور نوسان دارد
علت اصلی این مشکل ناشی از شارژ کردن بیش از حد سیستم با گاز مبرد و یا خرابی سنسور فشار گاز است که موجب می‌شود ECU مدام کمپرسور را درگیر و خلاص کرده و سرعت فن رادیاتور را تغییر دهد چرا که فشار سیستم به سرعت در حال نوسان است.
– موتور خودرو بعد از درگیر شدن کمپروسور، افت توان مشهود پیدا می‌کند
این ایراد بیشتر ناشی از خود پیشرانه است تا سیستم کولر؛ اگر ECU عملیات جبران بار کولر را درست انجام ندهد، خودرو دچار ضعف توان حرکتی هنگام روشن بودن کولر می‌شود. عملیات جبران کنندگی شامل بازتر کردن استپر و یا دریچه‌گاز برقی و افزایش مدت زمان پاشش انژکتورها است. خرابی استپر، کثیفی انژکتورها، کهنه بودن شمع‌‌ها و یا ایراد نرم‌افزاری خود ECUباعث ضعف توان هنگام درگیری کولر می‌شود.
– کمپرسور با تقه و سرو صدا درگیر می‌شود
اگر اتصالات لاستیکی پولی سر میل‌لنگ که نقش ضربه‌گیر را دارند خراب شده باشند، دیگر قادر به جذب شوک ناشی از درگیری کمپرسور نیستند. سفتی زیاد تسمه، خشک کار کردن کمپرسور و خرابی پولی و بلبرینگ‌های شفت آن نیز به علات ایجاد مقاومت چرخشی اضافه، باعث می‌شوند که کمپرسور هنگام درگیری ضربه وارد کند.
خرید قطعات کولر و بخاری خودرو
برای خرید قطعات یدکی اصلی انواع کولر و بخاری خودرو می‌توانید به وبسایت GISP.ir مراجعه کنید. گروه جی آی اس پی عرضه کننده انواع قطعات یدکی اصلی خودرو است و محصولات خود را با گارانتی معتبر در سراسر کشور عرضه می کند.
نظر شما چیست؟