تحریریه خودرودیلی 
آیین‌نامه اجرایی واردات خودرو که در ادامه قانون بودجه سال جاری به تصویب رسیده است، پس از تنش‌های فراوان، در نهایت ابلاغ شد. نکته قابل توجه در مصوبه جدید واردات خودرو، افت قابل توجه تعرفه واردات نسبت به آن چیزی است که پیش تر برای سال جدید، اعلام شده بود. همچنین طبق مصوبه جدید، امسال ۲ میلیارد و ۶۵ میلیون یورو برای واردات ۹۰ هزار دستگاه انواع خودرو در نظر گرفته می‌شود.
تعرفه جدید واردات خودرو بنزینی
بر اساس آیین‌نامه جدید، تعرفه واردات خودروهای بنزینی به ۲۰ تا ۱۹۰ درصد رسیده است.
این در شرایطی است که پیش از این در قانون بودجه سال۱۴۰۴ حقوق ورودی انواع خودروهای بنزینی فارغ از حجم موتور آنها ۱۰۰درصد تعیین شده بود. جالب اینکه این خود دولت بود که تعرفه ۱۰۰درصدی را تصویب کرده، در لایحه بودجه قرار داد و حتی وقتی مجلس با این رقم مخالفت کرد و تعرفه‌ها را به ۶۰ درصد کاهش داد، شورای عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام با نظر دولت دوباره این رقم را به ۱۰۰درصد بازگرداند.
در چنین شرایطی بازهم این خود دولت بود که در آیین‌نامه اجرایی واردات خودرو که روز گذشته ابلاغ شد حقوق ورودی خودرو را کاهش داد و حتی در برخی گروه‌های تعرفه‌ای که بر اساس حجم موتور تقسیم شده‌اند، حقوق ورودی کمتر از میزان سال گذشته تعیین شده است.
در واقع افزایش تعرفه واردات خودرو به ۱۰۰درصد که در قانون بودجه سال جاری پیش‌بینی شده بود، انتقادات زیادی را به همراه داشت و بسیاری این میزان رشد را موجب تنش در بازار تعبیر می‌کردند، تا آنجا که احتمال می‌رفت اجرایی کردن این تعرفه‌ها، قیمت خودروهای وارداتی را به‌طور میانگین تا ۲۲۳درصد افزایش دهد.
البته تمام این رشد احتمالی قیمت خودروهای وارداتی، مربوط به تعرفه واردات نیست، بلکه تغییر نرخ ارز محاسباتی گمرک از ۲۸هزار و ۵۰۰ تومان به نزدیک ۷۰هزار تومان (نرخ مرکز مباله طلا و ارز) نیز عامل مهمی در این رشد محسوب می‌شد که این فاکتور، همچنان پابرجاست.
بنابراین با وجود افت قابل توجه تعرفه واردات خودرو، به نظر می‌رسد که همچنان بهای این دست از خودرو در سال جاری رو به رشد باشد.
اما همان‌طور که اشاره شد در برخی گروه‌های تعرفه‌ای، حقوق ورودی خودرو نسبت به سال گذشته، کمتر نیز شده. برای مثال تا سال گذشته تعرفه واردات خودرو های بنزینی زیر هزار سی‌سی، ۲۰درصد و از هزار تا هزار و ۵۰۰ سی‌سی، ۵۵درصد بود اما طبق مصوبه جدید، تمام خودروهایی که حجم موتور کمتر از ۱۵۰۰سی‌سی دارند، مشمول تعرفه ۲۰درصدی خواهند بود.
همچنین تعرفه واردات خودروهایی با حجم موتور ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰سی‌سی تاکنون ۹۵درصد بود اما حال به ۴۰درصد رسیده است.
با این حال درمورد خودروهایی که حجم موتور آنها بیشتر است، شاهد رشد تعرفه بوده‌ایم به‌طوری‌که تعرفه واردات خودروهای با حجم موتور بیشتر از ۳هزار سی‌سی، از ۱۷۵درصد به ۱۹۵درصد رسیده است. اما باید توجه داشت که بیشتر خودروهای وارداتی، زیر ۲هزار سی‌سی هستند.
ارز در آیین نامه جدید واردات خودرو
آیین‌نامه جدید واردات خودرو شامل نکات مهم دیگری به غیر از تعرفه نیز هست. یکی از تفاوت‌هایی که در این مصوبه ایجاد شده، تصویب واردات خودرو از محل ارز ایرانیان خارج از کشور است. بر اساس تبصره یک ماده۲ این آیین‌نامه، هر ایرانی دارای کارت اقامت در خارج از کشور می‌تواند یک خودرو بدون انتقال ارز و از محل ارز در اختیار و در چارچوب قوانین بانک مرکزی در مورد منشأ ارز، به کشور وارد کند.
پیش از این محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی نیز درمورد آزادسازی استفاده از این نوع ارز خبر داده و اعلام کرده بود که این موضوع تنها منتظر تصویب در هیات دولت است. حال به نظر می‌رسد که با تصویب هیات دولت، استفاده از ارز ایرانیان خارج از کشور برای واردات خودرو کلید خواهد خورد.
جزئیات آیین نامه جدید واردات خودرو
آیین نامه جدید واردات خودرو در سال ۱۴۰۴ پیش‌بینی کرده که در سال جاری، ۹۰ هزار دستگاه انواع خودرو وارد کشور خواهد شد. بر اساس تبصره یک ماده پنج این آیین‌نامه، در سال جاری باید ۵۰هزار دستگاه خودرو با حجم موتور کمتر از ۱۵۰۰سی‌سی وارد کشور شود. برای واردات این گروه خودرو که با تعرفه ۲۰درصدی صورت خواهد گرفت، ۷۷۰میلیون یورو ارز در نظر گرفته شده است.
همچنین خودروهایی با حجم موتور بین ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سی‌سی، امسال به میزان ۱۵هزار دستگاه با تعرفه ۴۰ درصد وارد می‌شود و ارز تخصیص‌یافته برای آنها، ۳۰۰میلیون یورو است. واردات ۱۲هزار دستگاه خودرو با حجم موتور ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ سی‌سی نیز برای امسال پیش‌بینی شده که تعرفه آن، ۱۵۵درصد بوده و ۳۶۰میلیون یورو ارز برای آن تخصیص خواهد یافت.
در این بین، خودروهایی با حجم موتور ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰سی‌سی امسال با تعرفه ۱۸۰درصدی وارد می‌شوند. از این گروه از خودروها، امسال ۸هزار دستگاه وارد خواهد شد و ارز تخصیص یافته برای آن، ۳۶۰میلیون یورو اعلام شده است. آخرین گروه نیز خودروهای بنزینی با حجم موتور بیشتر از ۳۰۰۰سی‌سی هستند که امسال، ۵هزار دستگاه از آنها با تعرفه ۱۹۵درصد وارد کشور خواهد شد و ۲۷۵ میلیون یورو ارز برای واردات این تعداد خودرو بنزینی با حجم موتور بیشتر از ۳۰۰۰سی‌سی پیش‌بینی شده است.
واردات خودرو کارکرده در آیین نامه جدید
در آیین‌نامه جدید واردات خودرو در سال ۱۴۰۴، واردات خودروهای کارکرده نیز پیش‌بینی شده اما چندان به آن پرداخته نشده است.
در بند یک ماده۴ آیین‌نامه آمده است که سن خودرو هنگام ورود به کشور باید کمتر از ۵سال باشد. بنابراین موضوع واردات کارکرده‌ها در آیین‌نامه لحاظ شده است؛ این یعنی خودروهایی که از سال ۱۴۰۰ (۲۰۲۱) به بعد تولید شده‌اند، تا نیمه ۱۴۰۴ مجاز به واردات هستند. نکته مهم این است که برخلاف برخی گزارش‌های قدیمی‌تر که محدودیت کارکرد زیر ۸۰ هزار کیلومتر را ذکر کرده‌اند، این آیین‌نامه کارکرد بالای ۱۰۰هزار کیلومتر را به‌عنوان معیار اصلی تعیین کرده است. اما جزئیات آن مشخص نیست.
برای مثال، در بخشی که به تعرفه واردات خودرو پرداخته می‌شود، گفته شده است جدول منتشرشده، تعرفه واردات «انواع خودروی سواری» است اما مشخص نیست که این ارقام مشمول خودروهای کارکرده نیز می‌شود یا خیر. در هیچ بخش دیگری نیز اشاره‌ای به تعرفه واردات کارکرده‌ها نشده.
همچنین برای ترخیص هر خودرو، واردکننده باید گواهی اسقاط یک خودروی فرسوده را ارائه کند. این شرط، که در ماده۳ آیین‌نامه آمده است، به نوسازی ناوگان و کاهش آلودگی هوا کمک می‌کند. خودروهای برقی و هایبرید ممکن است از تخفیف در این شرط بهره‌مند شوند.
در کنار اینها، خودروهای کارکرده باید استاندارد های ایمنی و زیست‌محیطی سازمان ملی استاندارد و سازمان حفاظت محیط‌زیست را رعایت کنند. طبق تبصره ماده ۳، ارزیابی انطباق از طریق مدارک و بازرسی فیزیکی در بدو ورود انجام می‌شود و استانداردهای کشور مبدأ می‌توانند با تایید این سازمان‌ها پذیرفته شوند.
در ضمن، برای خودروهای وارداتی محدودیت واگذاری نیز در نظر گرفته شده است. اگر خودروی کارکرده توسط فرد حقیقی برای استفاده شخصی وارد شود، تا ۵ سال قابل‌فروش یا واگذاری نیست.
واردات خودرو به شرط سرمایه گذاری
در آیین‌نامه جدید سال ۱۴۰۴، سهمیه‌ای نیز برای واردات خودرو از طریق سرمایه‌گذاری خارجی در نظر گرفته شده، به این ترتیب که در ازای هر ۳۰۰هزار یورو سرمایه‌گذاری خارجی در کشور، سرمایه‌گذار می‌تواند یک خودرو نو با سقف ۳۰هزار دلار وارد کشور کند.
آینده واردات خودرو در ایران
با توجه به شرایط و بند هایی که در آیین نامه جدید واردات خودرو در سال ۱۴۰۴ آمده، روی کاغذ باید این آیین‌نامه را امیدوارکننده بدانیم. واردات ۹۰هزار دستگاه انواع خودرو سواری می‌تواند روند عرضه خودرو در بازار کشورمان را کمی بهتر کند، به‌ویژه برای کسانی که دنبال خودروهای اقتصادی یا برقی هستند.
اسقاط خودروهای فرسوده و تمرکز روی خودروهای کم‌مصرف هم گامی مثبت برای محیط‌زیست است. اما واقعیت این است که ۹۰هزار دستگاه در برابر تقاضای میلیونی بازار ایران، مثل قطره‌ای در دریاست. تعرفه‌های بالا هم باعث می‌شود قیمت خودروهای وارداتی برای خیلی‌ها هنوز دور از دسترس باشند. در کنار اینها، تجربه‌های قبلی نشان داده که ناهماهنگی بین دستگاه‌ها، تاخیر در تخصیص ارز و کاغذبازی‌های اداری می‌تواند کل این طرح را به بن‌بست بکشاند.
در نهایت، این آیین‌نامه مثل شمشیری دولبه است. از یک طرف، می‌تواند تنوع خودروها را بیشتر کند و کمی از فشار تقاضا کم کند؛ از طرف دیگر، اگر درست اجرا نشود یا تعداد خودروها کافی نباشد، فقط انتظارات مردم را بالا می‌برد و باز هم قیمت‌ها سر به فلک می‌کشد. موفقیت این طرح به شفافیت، هماهنگی و مدیریت منابع بستگی دارد. باید منتظر ماند و دید آیا این‌بار دولت می‌تواند بازار خودرو را از این آشوب نجات دهد یا باز هم قصه ناتمام تکرار می‌شود؟
نظر شما چیست؟