تحریریه خودرودیلی 
مرکز آمار ایران هر ۳ماه یک بار طی گزارشی به بررسی شاخص قیمت تولیدکننده بخش صنعت می‌پردازد. ساخت وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیمه تریلر به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های بخش صنعت کشور در این گزارش فصلی مرکز آمار مورد‌توجه قرار می‌گیرد. اما شاخص قیمت تولیدکننده چیست؟
شاخص قیمت تولیدکننده، میزان تغییرات قیمت کالاها و خدماتی است که توسط تولیدکننده یا شرکت‌های خدماتی خریداری شده و پس از تولید محصول نهایی به فروش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسد. تفاوت اصلی شاخص‌‌‌‌‌‌‌‌‌بهای تولیدکننده با شاخص بهای مصرف‌کننده در زاویه نگاه به قیمت کالاها و خدمات است. شاخص تورم تولیدکننده بخش صنعت تغییرات هزینه تولید در یک بازه زمانی مشخص را به نمایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد. این شاخص با اندازه‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیری قیمت‌هایی که تولیدکننده در فرآیند تولید با آنها مواجه می‌شود مورد محاسبه قرار می‌گیرد. در ادبیات اقتصادی، از این شاخص به‌‌‌‌‌‌‌‌‌عنوان یک شاخص پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌نگر یاد می‌شود، چراکه انتظار می‌رود تغییرات این شاخص با یک وقفه زمانی خود را در شاخص بهای مصرف‌کننده منعکس کند.
به گزارش فارسی‌کار و به نقل از روزنامه دنیای اقتصاد، بر اساس گزارش منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران، تورم فصلی تولیدکننده در کل بخش صنعت طی پاییز امسال به سطح ۹.۹ درصدی رسید. این عدد در مقایسه با عدد این شاخص در پاییز ۹۹، که ۹.۸ درصد به ثبت رسیده بود، ۰.۱ درصد افزایش یافته است. بررسی اطلاعات منتشر شده توسط مرکز آمار ایران نشان می‌دهد شاخص تورم تولیدکننده در بخش ساخت وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیمه تریلر در پاییز ۱۴۰۰ نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد حدود ۳۶درصدی را تجربه کرده است. همان‌طور که اشاره شد این گزارش به صورت فصلی منتشر می‌شود، بنابراین مقایسه قیمت تولیدکننده در پاییز ۱۴۰۰ با فصل پیش از آن (تابستان سال‌جاری) از رشدی حدود ۹.۵ درصدی حکایت دارد.
اما گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد تورم سالانه قیمت تولیدکننده در بخش ساخت وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیمه تریلر در ۴ فصل منتهی به پاییز ۱۴۰۰ به طور میانگین حدود ۵۰ درصد رشد را به خود دیده است. حال به سراغ روند شاخص قیمت تولیدکننده در سه فصل بهار، تابستان و پاییز نسبت به فصل پیش از آن می‌رویم. بررسی گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد شاخص قیمت تولیدکننده خودرو در فصل بهار سال‌جاری نسبت به فصل زمستان سال گذشته رشدی حدود ۲.۶ درصدی را در کارنامه ثبت کرده است. این شاخص در فصل تابستان امسال نیز در قیاس با فصل بهار ۵.۳ درصد رشد را به خود دیده است. این روند در پاییز همچنان صعودی بوده و شاهد هستیم که شاخص قیمت تولیدکننده در بخش ساخت وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیمه تریلر نسبت به فصل قبل ۹.۵ درصد رشد کرده است.
اما اگر بخواهیم روند نقطه به نقطه (نسبت به فصل مشابه در سال گذشته) سه فصل یاد شده را مورد بررسی قرار دهیم مشاهده می‌کنیم که شاخص قیمت تولیدکننده در بهار ۱۴۰۰ نسبت به بهار سال گذشته، رشد بیش از ۶۰درصدی را تجربه کرده است. شاخص قیمت تولیدکننده خودرو در تابستان امسال نیز در قیاس با تابستان گذشته رشد ۳۹درصدی داشته است. اما گزارش پاییز امسال در مقایسه با پاییز سال ۹۹ نشان می‌دهد شاخص قیمت تولیدکننده در بخش ساخت وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیمه تریلر حدود ۳۶درصد رشد را به خود دیده است. میانگین تورم سالانه شاخص قیمت تولیدکننده خودرو در چهار فصل منتهی به بهار امسال حدود ۵۸درصد بوده است.
در تابستان تورم سالانه این شاخص به حدود ۵۴درصد رسیده و در نهایت بررسی کارشناسان مرکز آمار گویای این نکته است که در چهار فصل منتهی به پاییز امسال تورم سالانه شاخص قیمت تولیدکننده در بخش ساخت وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیمه تریلر حدود ۵۰درصد بوده است.در شرایطی شاهد رشد قیمت مصرف‌کننده در بازه‌های زمانی گوناگون هستیم که خودروسازان همچنان مجبور هستند محصولات تولیدی خود را با قیمت‌های دستوری به فروش برسانند. دیکته قیمت به شرکت‌های خودروساز سبب شده آنها نتوانند قیمت فروش محصول تولیدی خود را به‌گونه‌ای تعیین کنند که قیمت تمام شده خودرو را پوشش دهند و همین مساله منجر به عرضه محصولات با زیان می‌شود.
به عبارت دیگر نه‌تنها شرکت‌های خودروساز از قِبَل فروش محصولات تولیدی خود، سودی به حساب خود واریز نمی‌کنند بلکه خودروهای تولیدی را با زیان برای مشتریان خود فاکتور می‌کنند. نمودار صعودی زیان انباشته در شرکت‌های خودروساز به خوبی این مساله را نشان می‌دهد.
مولفه‌های اثرگذار بر شاخص قیمت
اما چه آیتم‌هایی روی شاخص قیمت تولیدکنندگان حاضر در زنجیره خودروسازی اثر گذاشته و سبب شده تا این شاخص چه نسبت به فصل قبل، چه نسبت به مدت مشابه سال قبل و همچنین تورم سالانه چهار فصل منتهی به پاییز ۱۴۰۰ رشد را تجربه کند؟ بی‌تردید افزایش قیمت نهاده‌های مورد استفاده در زنجیره خودروسازی کشور اولین آیتم اثرگذار روی افزایشی شدن شاخص قیمت تولیدکننده در این بخش است. البته این آیتم خود از نرخ تورم کل و همچنین نوسانات نرخ ارز تاثیر می‌پذیرد. فعالان حاضر در زنجیره خودروسازی کشور مجبور هستند نهاده‌های مورداستفاده خود در خطوط تولید را با قیمت‌های به مراتب بیشتر از سال گذشته خریداری کنند و این مساله سبب می‌شود متوسط قیمت مصرف‌کننده و تولیدکننده افزایش یابد.
بررسی آخرین اطلاعات در دسترس درباره قیمت مواد اولیه و نهاده‌های تولید مورد استفاده در زنجیره خودروسازی نشان می‌دهد فعالان این زنجیره در تابستان سال گذشته به طور متوسط هر کیلو ورق سرد مورد استفاده خود را حول و حوش ۱۴هزار تومان تهیه می‌کردند اما قیمت این مواد اولیه موردنیاز زنجیره خودروسازی در تابستان۱۴۰۰ با یک رشد حدود ۸۷۰۰ تومانی به حوالی ۲۲هزار و ۷۰۰ تومان رسید.
این جهش قیمتی نشان می‌دهد قیمت ورق سرد طی بازه یک ساله حدود ۶۲درصد رشد را تجربه کرده است. بررسی قیمت ورق گرم نیز گویای این نکته است که در تابستان ۹۹ این ماده اولیه موردنیاز فعالان خودروساز به طور متوسط با قیمت حدود ۱۰هزار و ۳۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم در اختیار آنها قرار می‌گرفته است. اما در دومین فصل از سال‌جاری چنانچه فعالان زنجیره خودروسازی قصد تهیه ورق گرم را داشتند این ماده اولیه با قیمت هر کیلو ۱۹هزار و ۸۰۰ تومان قابل خریداری بوده است.
قیمت هر کیلو ورق گرم در تابستان سال‌جاری نسبت به متوسط قیمت در تابستان سال گذشته رشدی حول و حوش ۹۵۰۰ تومانی را به خود دیده است که این میزان رشد قیمت به نسبت بازه اعلامی در سال گذشته حدود ۹۲درصد افزایش را تجربه کرده است. بررسی نمودار متوسط قیمت آلومینیوم در تابستان ۱۴۰۰ نسبت به تابستان سال گذشته حدود ۵۷درصد رشد را نشان می‌دهد. تابستان ۹۹ آلومینیوم به طور متوسط با قیمتی حدود ۴۱هزار و ۶۰۰ تومان به ازای هر کیلو در دسترس متقاضیان بود. اما تابستان امسال فعالان زنجیره خودروسازی چنانچه قصد داشتند آلومینیوم خریداری کنند به ازای هر کیلو باید حدود ۶۵هزار و ۶۰۰ تومان پرداخت می‌کردند.
بنابراین شاهد افزایش حدود ۲۴هزار تومانی قیمت آلومینیوم به ازای هر کیلوگرم هستیم. قیمت مس نیز در بازه زمانی مورد بررسی حدود ۵۳درصد رشد کرد. مس مورد استفاده در خطوط تولید زنجیره خودروسازی تابستان سال‌جاری حدود ۲۱۲هزار تومان به ازای هر کیلوگرم قیمت خورد اما سال گذشته در همین بازه زمانی متوسط قیمت هر کیلو مس حدود ۱۳۸هزار و ۲۰۰ تومان بود. بنابراین در بازه زمانی یک ساله قیمت این کالای موردنیاز زنجیره خودروسازی به ازای هر کیلو حول و حوش ۷۳هزار و ۸۰۰ تومان گران شده است.
مواد پلیمری نیز از قافله افزایش قیمت عقب نمانده و رشد قیمتی حدود ۵۷درصدی را در کارنامه خود ثبت کرده است. مواد پلیمری مورد استفاده در ساخت خودرو طی یک سال، یعنی از تابستان ۹۹ تا تابستان ۱۴۰۰ حدود ۱۸هزار و ۷۰۰ تومان افزایش قیمت پیدا کرد. تابستان سال گذشته متقاضیان برای خرید هر کیلو مواد پلیمری باید حدود ۳۲هزار و ۶۰۰ تومان پردخت می‌کردند اما در تابستان امسال با توجه به افزایش قیمت اتفاق افتاده فعالان زنجیره خودروسازی باید برای تهیه هر کیلو مواد پلیمری موردنیاز خود حدود ۵۱هزار و ۳۰۰ تومان پرداخت می‌کردند.
همان‌طور که اشاره شد قیمت نهاده‌های تولید خود از دو آیتم دیگر اثر می‌پذیرد. این دو آیتم نرخ تورم عمومی کشور و همچنین نوسانات نرخ ارز است. در حال حاضر دو آیتم یاد شده از وضعیت مناسبی برخوردار نیستند و همین مساله سبب متلاطم شدن بازار مواد اولیه و نهاده‌های تولید شده است. نرخ تورم عمومی باعث صعودی شدن بهای کالا و خدمات می‌شود. از طرف دیگر بررسی بازار نهاده‌های تولید و مواد اولیه نشان می‌دهد تولیدکنندگان مواد اولیه، کالاهای تولیدی خود را در داخل بر اساس قیمت‌های جهانی در اختیار متقاضیان قرار می‌دهند.
بنابراین قیمت مواد اولیه و نهاده‌های تولید علاوه بر قیمت‌های جهانی از نوسانات نرخ ارز نیز تاثیر می‌پذیرد. بررسی قیمت نهاده‌های تولید در بازه یک ساله یعنی تابستان ۹۹ تا تابستان امسال به خوبی این مساله را نشان داد. البته ریشه نوسانی شدن نرخ تورم و همچنین نرخ ارز را باید در بازگشت تحریم‌های اقتصادی جست‌وجو کرد.
اقتصاد کشور از سه سال و نیم گذشته بار دیگر گرفتار تحریم‌های بین‌المللی است. بازگشت تحریم‌ها سبب شد علاوه بر اینکه منابع درآمد خارجی دولت مانند فروش نفت محدود شود، هزینه تامین کالاهای وارداتی نیز به دلیل موانع تحریمی، افزایش یابد. از آنجا که بخشی از مواد اولیه و قطعات موردنیاز صنعت خودرو از منابع خارجی تامین می‌شود بنابراین شاهد هستیم که فعالان حاضر در زنجیره خودروسازی مجبور هستند این بخش از مواد اولیه و قطعات موردنیاز خود را با قیمت‌های بالاتر تهیه کنند.
این وضعیت تا زمانی که سایه تحریم‌ها روی سر اقتصاد کشور و همچنین صنعت خودرو قرار دارد به نوعی فعالان حاضر در زنجیره خودروسازی را با چالش روبه‌رو می‌کند. بنابراین باید بحث تحریم‌ها در کنار افزایش نرخ تورم عمومی کشور و همچنین نوسانی شدن نرخ ارز را به عنوان سه مولفه اثرگذار روی شاخص قیمت تولیدکننده مورد توجه قرار دهیم.
انتهای پیام
نظر شما چیست؟